Is je energietarief gestegen? Check dan je termijnbedrag

Nog nooit was de gasprijs zo hoog en met de oorlog in Oekraïne lijkt een daling tot een normaal niveau nog niet in zicht.

Energieleveranciers hebben hun tarieven opgeschroefd, maar voor consumenten met een variabel contract – waarbij veelal in januari en juli de tarieven worden aangepast – stijgt het termijnbedrag niet altijd direct mee. Dat kan leiden tot een torenhoge jaarafrekening, als de hogere prijzen op een later moment in het jaar worden verrekend.

Op de groothandelsmarkt steeg de Europese gasprijs maandag nog met 70 procent naar een nieuw record, door de oorlog in Oekraïne en de vrees dat de gaslevering in Europa verstoord raakt.

Al voor de Russische invasie in Oekraïne op 24 februari lagen de gasprijzen op een buitengewoon hoog niveau, onder meer omdat de vraag naar energie toenam door het herstel van economieën na de coronapandemie.

Lees ook: Blik op je Geld: oorlog in Oekraïne en stijgende hypotheekrente raken je portemonnee

Energieleveranciers hebben hun consumententarieven aangepast op de hoge inkoopprijzen. Voor nieuwe vaste contracten worden de tarieven in principe maandelijks aangepast. Hierbij moet worden opgemerkt dat veel energieleveranciers vanwege de onzekere situatie rond de gasprijs op dit moment geen nieuwe vaste contracten aanbieden waarbij prijzen voor 1 jaar of langer vaststaan.

Ook variabele contracten zijn sinds eind vorig jaar fors duurder geworden. Om een beeld te geven toont de onderstaande tabel de ontwikkeling van het gemiddelde gastarief voor een variabel contract van een aantal energieleveranciers die Overstappen.nl vergelijkt.

Te zien is dat de variabele gasprijs vanaf oktober 2021 al omhoog schiet van 0,95 euro per kuub tot 2,37 euro per kuub in maart 2022.

Zoals gezegd gaat bij het variabele modelcontract het nieuwe tarief doorgaans in op 1 januari en 1 juli, maar er zijn ook variabele contracten waarbij het tarief in een andere frequentie en op andere momenten wijzigt. Bij uitzonderlijke omstandigheden zoals nu met de hoge gasprijzen, kunnen energieleveranciers bij een variabel contract afwijken van de datum waarop normaliter het tarief wordt aangepast.

Variabel energiecontract: aanpassing van termijnbedrag voor gas en stroom

Uit onderzoek van de marktwaakhond ACM uit medio 2021 bleek dat 44 procent van de Nederlandse huishoudens een variabel contract heeft. Meer dan de helft heeft een contract met een vast tarief voor een bepaalde looptijd, meestal één, drie of vijf jaar.

Als je vaste contract momenteel afloopt, krijg je automatisch te maken met de hoge energietarieven. Heb je een variabel contract dan is het tarief waarschijnlijk bij de start van dit jaar of eind 2021 al opgeschroefd. Dit betekent echter niet per se dat je nu al maandelijks meer betaalt.

Wat hierbij een rol speelt is het termijnbedrag, ofwel het maandelijkse bedrag dat je betaalt op basis van het geschatte verbruik over een periode van twaalf maanden. De aanpassing van het termijnbedrag hoeft niet gelijk te lopen met de aanpassing van de energietarieven. Hoe dit is geregeld hangt af van de energieleverancier.

Voor het termijnbedrag geldt dat er na twaalf maanden een verrekening plaatsvindt met de werkelijke kosten, waarbij je een bedrag terugkrijgt, of juist moet bijbetalen. Vervolgens gaat dan een nieuw termijnbedrag in voor twaalf maanden.

Energieleveranciers kunnen op verschillende manieren omgaan met het termijnbedrag bij een tariefswijziging:

• Het termijnbedrag wordt meteen aangepast op het moment dat de nieuwe tarieven voor gas en stroom ingaan. Mogelijk kun je het termijnbedrag daarna nog zelf aanpassen.
• Het termijnbedrag wordt niet meteen aangepast, omdat dit bijvoorbeeld geldt voor 12 maanden vanaf ingang van het contract. Mogelijk kun je het termijnbedrag wel op eigen initiatief aanpassen.
• In veel gevallen kun je het termijnbedrag zelf aanpassen, ongeacht of het termijnbedrag automatisch wordt aangepast op het nieuwe energietarief.

Wil je niet voor verrassingen komen te staan bij de eindafrekening, dan is het wellicht goed om uit te zoeken wanneer het termijnbedrag wordt gewijzigd als het energietarief voor stroom en gas is aangepast. 

Dit doen de drie grootste energieleveranciers:

• Eneco: Het termijnbedrag wordt aangepast op het moment dat het nieuwe tarief ingaat, laat Rianne de Voogt, woordvoerder van Eneco aan Business Insider weten. Dit geldt zowel voor modelcontracten, de variabele contracten waarvan het tarief twee keer per jaar wordt gewijzigd, als de variabele contracten waarvan het tarief één keer per jaar wordt aangepast. "Hiermee wil Eneco voorkomen dat klanten voor verrassingen komen te staan. Klanten kunnen het bedrag wel altijd nog zelf aanpassen", aldus De Voogt.
• Essent: "Op het moment dat het tarief wijzigt, wordt ook het termijnbedrag aangepast", zegt Maureen Veurman, woordvoerder van Essent. "Tenzij je dit anders hebt ingesteld. Ook kun je het termijnbedrag wijzigen."
• Vattenfall: Op dit moment biedt Vattenfall alleen het variabele modelcontract aan waarbij het tarief twee keer per jaar wordt gewijzigd, vertelt woordvoerder Robert Portier. "Op het moment dat het nieuwe tarief wordt gecommuniceerd, doen we ook een suggestie voor het termijnbedrag. Dit gebeurt ook wanneer bijvoorbeeld je verbruik is veranderd." Of het termijnbedrag ook automatisch wordt gewijzigd, hangt volgens Portier van je instellingen af. "Daarnaast kunnen klanten het termijnbedrag altijd zelf aanpassen."

Prijsvergelijkers als Pricewise en Gaslicht.com hebben op dit moment geen overzicht van het beleid van energieleveranciers met betrekking tot termijnbedragen. Bij een inventarisatie kreeg Pricewise hier geen duidelijkheid over. Wel komen er telefoontjes binnen van mensen over de verhoging van termijnbedragen, laat woordvoerder Tomas Bleker weten. "Energieleveranciers doen dat om verrassingen op de jaarnota te voorkomen, maar veel mensen schrikken zich al kapot van het termijnbedrag. Bij sommigen verdubbelt dat bijvoorbeeld van 230 euro naar 460 euro."

In een normale situatie is het verschil op de eindafrekening meestal beperkt als het termijnbedrag niet is aangepast op een gewijzigd variabel tarief. Maar met de huidige hoge gas- en stroomprijzen kan de jaarnota dan honderden euro's hoger uitvallen. "Mogelijk zijn energieleveranciers nog zoekende hoe om te gaan met een nieuwe situatie", zegt Sinie Oskam, energie-expert van Gaslicht.com. "Deze hoge gas- en stroomprijzen zijn immers nog nooit voorgekomen."

Lees meer over de energierekening:

• Pijn van hogere gas- en stroomprijzen sijpelt langzaam door voor Nederlandse consument
• Energierekening verdubbelt bijna in 2022… maar dat geldt alleen als je met variabele prijzen rekent
• Koken op inductie of gas: wat is beter voor je energierekening?